Hertog Jan Ongekend gaat mee op de trend van het gerijpte bier

We beginnen deze blog met een SPOILER ALERT: Onderstaand wordt informatie gedeeld over en smaken gedeeld van de Hertog Jan Ongekend – HJA15/2. Het bier nog niet geproefd? Bewaar dit stuk wellicht tot na het proeven, mits dit unieke bier nog niet uitverkocht is natuurlijk.

In september lanceerde Hertog Jan de eerste Hertog Jan Ongekend in een reeks van drie. Drie series bier waarvan slechts één ketel is gebrouwen. Drie maal gebotteld in de kenmerkende zwarte kruik, zonder etiket, enkel een labeltje over de kroonkurk met daarop de wettelijk verplichte informatie. Oh, en een kleine, mysterieuze zwarte enveloppe. Het eerste bier was een aangename verrassing waarbij het befaamde prestigemout van Hertog Jan werd gebruikt om een prachtig complex, donker-amberkleurig bier neer te zetten.

Introductie HJA15/2

Inmiddels is de HJA15/2 officieel gelanceerd. Het tweede bier in deze reeks. We werden uitgenodigd om een dag voor de officiële lancering het bier te komen proeven. Ik was de gelukkige van Bierista die de reis naar Arcen maakte om deze unieke gelegenheid met beide handen aan te grijpen.

Na een introductie over de rijping van bier zien we een video over brouwerij Goose Island en het rijpen van bier. Vervolgens vertellen de Hertog-Jan brouwers Gerard en Johan over het ontstaan van deze Hertog Jan Ongekend. Laatstgenoemde is de bedenker van deze tweede editie en tevens de gist-expert binnen de brouwerij.

Grenzen opzoeken

Hertog Jan heeft al gecommuniceerd dat we met deze tweede editie een gerijpt bier mogen verwachten. Toch word ik enorm verrast als ze vertellen hoe deze techniek is toegepast. Johan wilde graag ‘heel puur blijven’, enkel met de basis-ingrediënten van bier. Als gist-expert wilde hij nu eens de grenzen opzoeken van de speciale Hertog Jan-gist.

365 dagen in de JK14

Geen rijping op (gebruikte) vaten, noch op fles, wat bijvoorbeeld een portorisering van het bier tot resultaat zou kunnen hebben. Iets wat we al kennen van de gerijpte Grand Prestige bijvoorbeeld. Het bier is op 28 oktober 2014 gebrouwen en is maar liefst 365 dagen gelagerd. Direct van de vergistingskuip, ongefilterd en inclusief het gist op de horizontale tank, die speciaal voor de gelegenheid de code JK14 heeft meegekregen. De gist heeft dus zeer ruim de tijd gehad om daadwerkelijk alle vergistbare suikers, maar ook eiwitten en dergelijke om te zetten. Het resulteert in een bier van maar liefst 10,5% alcohol, het maximale dat deze gistsoort aan kan, zo blijkt.

De flessen komen op tafel

Het is eindelijk zover, de flessen komen op tafel en we mogen gaan ruiken, proeven en beleven. Wij weten al iets meer over het bier dan dat eigenlijk de bedoeling is. Wanneer je het bier bestelt, krijg je wederom enkel de verplichte informatie van het etiket: ingrediënten: gerst & tarwe, 10,5% alcohol en een ideale schenktemperatuur van 12°C. Er is dus al wel verklapt dat rijping deel heeft uitgemaakt van het brouwproces van dit bier. Dit keer vinden we geen enveloppe, maar een opgerolde notitie met een HJ-labeltje er omheen. “EERST PROEVEN, DAN ONTDEKKEN. LET OP: OPEN NA HET PROEVEN DE NOTITIE IN DE VERPAKKING”, vermeldt de doos om de fles.

Meer wijn dan bier

Er wordt een diep donkerrood bier ingeschonken, dat kraakhelder is. Later horen we dat het bier desondanks de helderheid ongefilterd is. De gist heeft daadwerkelijk alle vaste bestandsdelen opgegeten. Het karamelkleurige schuim is grof en trekt zeer snel weg. Het bier heeft qua uitstraling misschien wel meer weg van wijn dan van bier.

Zoetheid is subtieler en fruitiger

Als ik de neus aan het glas zet komt de alcohol als eerste naar boven, waarna een fruitige zoetheid naar boven komt. Daar waar een Grand Prestige volzoet ruikt, is deze zoetheid veel subtieler en fruitiger, waarbij voornamelijk donker fruit naar boven komt. Tevens merk ik een subtiele kruidigheid in het aroma.

Drop en zoethout

De eerste slok. Heel puur. Een fijne lichte koolzuur verfrist de smaak van rozijnen en gerijpt donker fruit. Een fijne kruidigheid komt naar voren, welke afkomt van de Perle-hop die wordt gebruikt. De hopbitters zijn eigenlijk volledig weg, dus het kruidige karakter van deze hop blijft over. In de afdronk blijft er een hele fijne warmte hangen van de alcohol, wat het echt een genietbier maakt. Tevens komen gebrande tonen van mout naar voren. Na enkele slokken vormt er voorzichtig een drop en zoethout smaak in je mond.

Kenmerkende fruitigheid

Ik open de bijgevoegde notitie en brouwers Johan en Gerard geven ons nog wat extra informatie. In de notitie staat informatie als 89 EBC en een bitterheid van 19,9 IBU. Verder lees ik dat het bier op 0°C heeft gelagerd, waardoor het rijpen dus puur op evolutie door het werk van de gist is gefocust, waardoor het bier zo puur van smaak is. De fruitigheid, waar alle Hertog Jan bieren om bekend staan, komt in dit bier extra naar voren en is puur te danken aan de speciale gistcultuur die ze gebruiken.
We sluiten af met informatie dat de HJA15/3 in 2016 gelanceerd zal worden. Wederom slechts eenmalig gebrouwen, 1 ketel. De brouwers voegen hier aan toe dat dit bier vorige week is gebrouwen, en nu dus aan het vergisten is. Ik kan haast niet wachten. Intussen leg ik tevens wat flessen van deze versie van de Ongekend in de kelder, wat moet dit over enkele jaren nog fantastischer zijn dan dat het nu al is.

Serieuze prijs voor een halve liter bier

De HJA15/2 is vanaf nu verkrijgbaar zolang de voorraad strekt. Het is een prachtig bier en een concept met beleving. Daar moet echter ook fors voor worden betaald. Een halve liter HJA15/1 werd aangeboden voor €16 tot €17 per fles. De HJA15/2 zal daar zeker niet voor onderdoen. En dat is toch een heel serieuze prijs voor een halve liter bier.

Deze blog is geschreven Bas Schampers. Bas is bierkenner en verzorgt diverse horecatrainingen op het gebied van gastvrijheid. Tevens adviseert hij horecaondernemers op het gebied van speciaalbier. Meer over Bas en zijn activiteiten vind je op www.baspitality.nl.